Hugtakasafn þýðingamiðstöðvar utanríkisráðuneytisins

Hugtakasafn : Kynning

UM HUGTAKASAFN ÞÝÐINGAMIÐSTÖÐVAR UTANRÍKISRÁÐUNEYTISINS

Þýðingamiðstöð utanríkisráðuneytisins var stofnuð árið 1990 og var aðalverkefni starfsmanna hennar frá upphafi að annast þýðingu samningsins um Evrópska efnahagssvæðið (EES-samningsins) og reglugerða, tilskipana, ákvarðana og tilmæla sem falla undir hann. Einnig hafa starfsmenn þýðingamiðstöðvar þýtt alþjóðasamninga og aðra lagatexta þar sem nota þarf staðlaðan hugtakaforða, t.d. Schengen-samninga, fríverslunarsamninga og samninga Evrópuráðsins.

Meginhluti íðorðanna í Hugtakasafninu tengist hinum ýmsu sérsviðum EES-samningsins en einnig er þar að finna mörg íðorð á sviði laga og stjórnsýslu. Þá eru í safninu fjöldamörg hugtök og heiti sem tengjast alþjóðastofnunum og stofnunum Evrópusambandsins. Lagatextarnir, sem falla undir EES-samninginn, varða margir réttindi og hagsmuni hins almenna borgara, t.d. á sviði félagslegra réttinda, matvælaöryggis, neytendamála, umhverfismála og vinnuréttar. Þessar þýðingar eru ýmist teknar beint inn í íslenskan rétt eða þær eru grunnur að íslenskum lögum og reglugerðum.

Nú eru í safninu tugþúsundir íðorða og orðasambanda og stöðugt bætast ný við. Safnið er enn í vinnslu og er sem slíkt háð fyrirvörum. Hugtakasafnið er í eigu þýðingamiðstöðvar utanríkisráðuneytisins. Aðgangur er öllum heimill án endurgjalds.

Allir starfsmenn þýðingamiðstöðvar hafa átt þátt í því að byggja upp Hugtakasafnið. Íslenskar þýðingar hugtaka í safninu eru að stórum hluta komnar frá þýðendunum en auk þeirra hefur stór hópur sérfræðinga hjá opinberum stofnunum, í háskólasamfélaginu og atvinnulífinu lagt til efni í safnið. Hugtakasafnið er afurð íðorðastarfsins sem unnið er á þýðingamiðstöð.

Í Hugtakasafninu eru aðaltungumálin íslenska og enska en einnig er að finna í safninu íðorð á öðrum málum, þ.e. dönsku, frönsku, norsku, sænsku, þýsku og latínu. Hægt er að slá inn leitarorð á öllum þessum tungumálum og leita í öllum málum í einu. Íslenskan er grunntungumálið og niðurstöður birtast í íslenskri stafrófsröð. Hægt er að haka við orðrétta leit til að takmarka leitina. Ef ekki er hakað við orðrétta leit birtast öll dæmi um tiltekið orð eða orðasamband í safninu.

Smella má á hverja færslu og fá nánari upplýsingar, t.d. um efnissvið, notkunardæmi, tilvísun í rit, númer skjalsins (t.d. Celex-númer í lagasafni Evrópusambandsins), athugasemdir um breytingar, málfræðiupplýsingar o.fl.

EFNISSVIÐ

Helstu efnisþættir EES-samningsins varða fjórfrelsið, þ.e. frjálsa vöruflutninga, frjálsa þjónustustarfsemi, frjálsa fjármagnsflutninga og frjálsa för fólks. Sérsvið undir EES-samningnum eru t.d. fjármál, félagsleg réttindi, landbúnaður, hagskýrslugerð, íðefni, lyf, neytendamál, upplýsingatækni og fjarskipti og umhverfismál. Af sérsviðum utan EES-samningsins má nefna t.d. innflytjendamál, sjávarútveg, þróunaraðstoð, skattamál og tollamál. Af öðru tagi eru svið eins og alþjóðastofnanir, lagamál, landa- og staðaheiti og samningaheiti.

Efnissvið Hugtakasafnsins eru: